HBCD Projesi
Türkiye’de Genleştirilmiş ve Sıkıştırılmış Polistiren Köpük Endüstrilerinde Çevresel Performansın Arttırılması Projesi
Hekzabromosiklododekan Nedir?
Hekzabromosiklododekan (HBCD), polimer uygulamalarında katkı maddesi olarak kullanılan, araçların, binaların veya eşyaların hizmet ömrü boyunca yangından korumanın yanı sıra depolanırken koruma sağlayan brom içeren bir alev geciktiricidir. HBCD’nin küresel olarak ana kullanım alanı, inşaat sektöründe yalıtım amaçlı kullanılan genleştirilmiş ve sıkıştırılmış polistiren (EPS ve XPS) köpük levhaların üretimidir. Bununla birlikte, küçük oranlarda da olsa tekstil uygulamalarında, elektrikli ve elektronik cihaz imalatında alev geciktirici olarak kullanımı bulunmaktadır.
HBCD, 2013 yılında binalarda genleştirilmiş (EPS) ve sıkıştırılmış (XPS) polistiren üretimi ve kullanımına yönelik özel muafiyetlerle birlikte Stockholm Sözleşmesinin Ek-A’sında listelemiştir. Ülkemiz bu muafiyetten 2013-2018 yılları arasında yararlanmış ve bu sayede sektördeki sanayiciye geçiş için süre kazandırmıştır. Muafiyetlerin sona ermesinden sonra ülkemizde HBCD kullanımı 14.11.2018 tarih ve 30595 sayılı Kalıcı Organik Kirleticiler Hakkında Yönetmelik kapsamında yasaklanmıştır.
Türkiye’de Genleştirilmiş ve Sıkıştırılmış Polistiren Köpük Endüstrilerinde Çevresel Performansın Arttırılması Projesi (HBCD Projesi)
GEF tarafından finanse edilen ve UNIDO iş birliği ile gerçekleştirilen Türkiye’de Genleştirilmiş ve Sıkıştırılmış Polistiren Köpük Endüstrilerinde Çevresel Performansın Artırılması Projesi, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.
Projenin amacı, Stockholm Sözleşmesi çerçevesinde Türkiye’nin yükümlülükleri ve ulusal mevzuat paralelinde, HBCD kullanımının tamamen ortadan kaldırılmasını sağlamaktır.
Bu doğrultuda, proje kapsamında Türkiye’deki EPS ve XPS köpük endüstrilerinde HBCD’nin aşamalı olarak çevreye duyarlı alternatiflerle değiştirilmesi ve kurumsal, düzenleyici ve teknik kapasitenin güçlendirilmesi hedeflenmektedir.
Bileşen 1: Mevzuat Güçlendirme, Kapasite Geliştirme, Paydaş Farkındalığı ve HBCD’nin Değiştirilmesi İçin Çevreye Duyarlı Alternatiflerin Doğrulanması
Çıktı 1.1: HBCD alternatiflerine ilişkin güncel ve kolayca erişilemeyen bilgilere erişimin kolaylaştırılması ve konuyla ilgili geniş paydaş bilincinin oluşturulması
Çıktı 1.2: HBCD’nin aşamalı olarak terk edilmesini sağlamak için gerekli olan denetim ve yaptırımları kapsayan düzenleyici kapasitenin desteklenmesi
Çıktı 1.3: HBCD içeren atıkların çevreyle uyumlu bir şekilde yönetilmesi ve kontrol edilmesi için alınan önlemlerin uygulanması
Bileşen 2: Türkiye’de EPS Köpük Sektöründe HBCD Kullanımının Ortadan Kaldırılması
Çıktı 2.1: Ön harmanlanmış polistiren (PS) üreticilerinin alternatif alev geciktirici ürün seçimlerini yapacak ve üretimini tamamlayacak teknik donanım ve yetkinliğe sahip olması
Çıktı 2.2: Ulusal EPS Derneği’nin (EPSDER) alternatif alev geciktiriciler hakkında sağlayacağı toplu bilgilendirme ve laboratuvar çalışmaları gibi EPS üretiminin tüm aşamalarında üyelerine destek olması için yapacağı programlama ve planlamalara yardımcı olunması
Çıktı 2.3: Ulusal pazarlara yönelik EPS sektöründe kullanılan ön karışımlı polistiren yerel üretiminde HBCD kullanımının tamamen ortadan kaldırılması
Bileşen 3: Türkiye’de XPS Köpük Sektöründe HBCD Kullanımının Ortadan Kaldırılması
Çıktı 3.1: XPS üreticilerinin alternatif alev geciktirici içeren ürün üretimlerini yapacak ve bu seçimi yapabilecek teknik bilgi ve donanıma sahip olması
Çıktı 3.2: Ulusal XPS Derneği’nin (IZODER) alternatif alev geciktiriciler hakkında sağlayacağı toplu bilgilendirme ve laboratuvar çalışmaları gibi XPS üretiminin tüm aşamalarında üyelerine destek olması için yapacağı programlama ve planlamalara yardımcı olunması
Çıktı 3.3: Sektörün yerel XPS üretiminde HBCD kullanımını tamamen ortadan kaldırması
Bileşen 4: İzleme ve Değerlendirme
Çıktı 4.1: Benzer projelerde sürdürülebilir tekrar için proje faaliyetlerinden elde edilen sonuçların değerlendirilmesi ve öğrenilen derslerin yaygınlaştırılması